اجرا شده توسط: همیار وردپرس
تربیت عقلانی بصیرت گرا(یک نظریه تربیتی برای عمل)
سخن ناشر
آن چه پیش روی شما خوانندۀ گرامی قرار دارد، جلد نخست از مجموعه ای به نام «تربیت اسلامی: از اندیشه تا عمل» است و حاوی نظریات تربیتی و آموزشی تربیت پژوه و معلمی کهنه کار است که بیش از 35 سال(از 1365 تاکنون) در عرصۀ اندیشه و عمل تربیتی فعالیت مستمر نموده و حاصل تأملات تربیتی خود را در قالب پژوهشهای نظری و اقدامات عملی، با تدریس در مدارس و دانشگاه ها، سخنرانی، برگزاری دوره های آموزشی و نیز به صورت مقالات و کتاب های متعدد، به جامعۀ تعلیم و تربیت ارائه نموده است.
پس از انتشار کتاب «تعلیم و تربیت بصیرتگرا» -در سال 1389 توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)- که به طور مبسوط به ارائۀ و معرفی دیدگاه تربیتی مؤلف -با عنوان «نظریۀ تربیت عقلانی بصیرت گرا»- پرداخته است، اکنون -پس از 11 سال- کتاب حاضر، در واقع شکل کامل شده و همراه با اضافات و اصلاحات متعددی است که برای معرفی دقیقتر و کاملتر نظریۀ مذکور به همراه شیوه های عملی، به جامعۀ علمی ارائه میشود و در پی تبیین معنا، هدف و روش اساسی تربیت اسلامی است.
امید که مورد توجه و استفادۀ خوانندگان گرامی قرار گیرد.
بخشهایی از مقدمه نگارنده
از آن جا كه هويت كاربردي دانش تربيت اسلامي در قرون گذشته، چندان مجالي براي پرداختن به بحث‌هاي نظري باقي نگذاشته، اكنون كه حركتي نوين براي سامان‌دهي و بازسازي دانش تربيت اسلامي آغاز گرديده است، ضرورت تبيين هرچه دقيق‌تر مباني نظري اين حوزۀ معرفتي احساس مي‌شود. يكي از مسايل بنيادين نظري در حوزة تربيت اسلامي، بررسي مفهوم عقل و عملكرد آن و بهكارگيري حاصل اين بررسي در تدوين نظريه‌هاي تربيتي است. کتاب حاضر، با چنين هدفي نگاشته مي‌شود و برآن است تا فاصلة ميان نظر و عمل تربيتي را از طريق ارائۀ نظريه‌اي مبتني بر مفهوم تعقل، پُر کند.
کتاب حاضر با چنين هدف و انگیزهاي به رشته تحرير در آمده است. زمينة ايجاد چنين انگيزه‌اي 35 سال حضور در عرصه‌هاي گوناگون فعاليت تربيتي، از تدريس در مدارس ابتدایی و متوسطه و نیز دوره های گوناگون دانشگاهی تا حضور فعال در برنامه ريزي درسي و تأليف كتب درسي و نيز برگزاری كارگاه هاي آموزشي متعدد برای معلمان و مدرسان مراکز تربيت معلم و نیز فعالیت آکادمیک در حوزۀ آموزش وپرورش تطبیقی در عرصۀ بین المللی بوده است.
در اين کتاب ابتدا به بررسي جايگاه نظريۀ تربيتي اسلامي -به عنوان پيونددهندۀ نظر و عمل تربيتي- مي‌پردازيم و بر اين رابطه تأکيد مي کنيم؛ سپس با توجه به ويژگي‌ها و ابعاد گوناگون ساخت يک نظريۀ اساسي، به سوي معرفی یک نظريۀ تربیتی گام بر مي‌داريم. بر مفهومِ محوري عقل و نمود يا حاصل عملِ آن يعني تعقل تأکيد مي‌کنيم؛ به تبيين عملكرد عقل و -به تبع آن- معنا و جايگاه تعقل در اسلام و سپس برای برقراري ارتباطي معنادار ميان تعقل و تربيت اسلامي از طريق به كارگيري روش عقلاني تلاش می کنیم و از این رهگذر به سوي مفهوم تربيت عقلانيِ بصيرتگرا به حرکت در می آییم.
معنا، هدف و روش تربيت عقلاني را -که هدف آن پرورش توان تعقل و ايجاد، حفظ و توسعۀ بصيرت مبتني بر تکيه بر روش عقلاني است- معرفي ميکنیم.
ساختار شکليِ کتاب
فصل اول اختصاص دارد به طرح مباحثی پیرامون نسبت انديشه با عمل تربيتي، نظرية تربيتي چونان پيونددهندة نظر و عمل تربيتي، فلسفة تربيتي به عنوان توليدكنندة نظرية تربيتي و ويژگي‌هاي آن. در بخشی از این فصل، تربيت، به عنوان يک عمل و فعاليت آگاهانه، ارادي و غرض‌مند معرفي مي‌شود و در بخش دوم به بررسي جايگاه فلسفة تعليم‌وتربيت و نيز نظرية تربيتي به عنوان پيونددهندة اندیشه و عمل تربيتي، پرداخته شده و سپس با توجه به ويژگي‌ها و ابعاد گوناگون ساخت يک نظرية اساسي، گامهایی به سوي معرفی نظريۀ مطرح شده توسط نگارنده -در فصول بعد- بر‌داشته میشود. در فصل دوم، به يك بررسي تاريخي در بارة تربيت عقلاني در جهان اسلام خواهيم پرداخت و از اين طريق، به تعبيري معين از تربيت عقلاني -كه در قالب نظريه‌اي با عنوان نظرية تربیت عقلانی بصيرتگرا تببين مي‌شود- دست خواهيم يافت. در فصل سوم به تیین نظریه مذکور پرداخته و در بارۀ چیستی(ماهیت) و چرایی(هدف) تربیت از دیدگاه آن به طور مبسوط بحث خواهیم کرد. فصل چهارم کتاب نیز در پاسخ به سؤال چگونگی(مسیر و روش) تربیت، به تبیین دو طریق اساسی یعنی مسیر نظری یا فکرپروری(از اندیشه به عمل) و مسیر عملی یا جان پروری(تربیت معنوی) میپردازد.